Ja hoor, laatst was het weer raak. Voor de zoveelste keer kreeg ik ‘m weer eens voor m’n kiezen: “Veganisten zorgen met hun tofu en plantaardige burgers voor de ontbossing van het Amazonegebied.”
En zoals altijd wanneer ik dit hoor, stond ik weer met m’n bek vol tanden. Meine Gute, zijn mensen écht zo stom om dit te denken? Of proberen zij zichzelf misschien wijs te maken dat de gevolgen van de vlees- en zuivelindustrie helemaal niet zo desastreus zijn als dat de cijfers zeggen? Ik dook de materie in en ik kan je alleen maar zeggen: lees en huiver.
Eerst even kort over die ontbossing in de Amazone. Een onderwerp dat vorige maand overigens nog uitgebreid in het nieuws kwam, omdat het de heftigste in de afgelopen vijftien jaar was. Tropisch oerwoud verdwijnt op topsnelheid doordat er bosbranden worden aangestoken en bomen worden gekapt voor met name de veeteelt. Wat zijn de gevolgen van die ontbossing? (Algemeen Dagblad, 2021)
De gevolgen van ontbossing
Ten eerste heeft ontbossing grote gevolgen voor de lokale bevolking. Hun leefgebied wordt namelijk steeds kleiner. Ten tweede heeft ontbossing een enorme impact op de miljoenen insectensoorten, tienduizenden plantensoorten en duizenden soorten vogels en zoogdieren die in het regenwoud leven. Doordat het eens zo weelderige bos in een soort uitgedroogde savanne verandert, wordt de hele watercirculatie in het gebied ernstig verstoord en kunnen al die soorten nog maar met moeite (of: niet meer) overleven.
Bovendien worden de Amazonebossen ook wel ‘de longen van de aarde’ genoemd: er wordt ontzettend veel CO2 in de bomen opgeslagen. Als die bomen verdwijnen, dan komt de CO2 in de lucht terecht. En dat is weer niet helemaal lekker voor de toename van broeikasgassen op aarde (WUR, 2019).
Megastallen en sojateelt
Op veruit het grootste deel van de ‘vrijgemaakte’ Amazonegebieden worden mega-(maar dan ook echt méga)-stallen voor de veeteelt neergeplempt. En op de andere delen wordt soja geteeld. Over die megastallen ga ik nu niet eens verder uitweiden, want ik ben bang dat ik dan een hartaanval krijg. Praten over de sojateelt gaat nog nét. Wat moeten we toch met al dat spul?
Een goede 77% van de totale hoeveelheid verbouwde soja wereldwijd gaat naar diervoeder. Besef: meer dan driekwart! Dat is echt te-ring-veel. Die 77% is weer op te delen in subcategorieën. Verrassend genoeg zijn het de kippetjes die hier het meest van consumeren, op de voet gevolgd door varkens. Allerlei andere dieren die jouw bord als eindbestemming hebben, sluiten aan in deze rij. Een klein deel van de soja wordt gebruikt voor brandstof.
En what about al die sojaburgers die ik zogenaamd als een tierelier verslind? Zet je schrap: die maken, zelfs ook nog samengeteld met tempeh en sojamelk, nog geen 7% uit van het totaal. Denk daar maar eens even over na (Efeca, 2020).
Verspilling van voeding en water
Allemaal leuk en aardig, al die vergelijkingen. Maar als we met z’n allen massaal plant-based zouden gaan, dan wordt die landbouwgrond toch alsnog gebruikt? Maar dan met de mens rechtstreeks als eindbestemming en dus zonder de tussenkomst van een dier? Dat zóú je denken, ja. Maar nee, je hebt het mis.
Met 1 kilogram soja ‘maak’ je namelijk niet 1 kilogram vlees. Om 1 kilogram vlees te produceren is namelijk VEEL meer veevoer nodig. De Universiteit van Manitoba onderzocht dat voor 1 kilo kippenvlees welgeteld 4,55 kilo voer nodig is. Voor 1 kilo varkensvlees is dit maar liefst 9 kilo voer, en voor 1 kilo rundvlees zelfs 25 kilo (Smil, 2012).
Om over het waterverbruik nog maar te zwijgen. Gemiddeld is er voor één calorie uit dierlijke producten zo’n 2,5 liter water nodig. En diezelfde calorie maar dan uit een plantaardige bron? Vele malen minder, namelijk 0,5 liter. Tel uit je winst (University of Twente, 2012).
Beginnen al die aantallen je te duizelen? I feel you. Geen paniek. Hieronder staat alles even helder voor je uitgetekend.
(Cassidy & West (via Nudge.nl), 2020)
Het zou dus op alle vlakken veel rendabeler zijn om het land dat nu gebruikt wordt voor het telen van veevoer, in te zetten voor het verbouwen van gewassen die direct door de mens geconsumeerd kunnen worden.
Maak je niet druk om eiwitten
Eigenlijk heb ik mijn punt nu al gemaakt. Maar voor de geïnteresseerden onder ons én voor de mensen die niet willen wegkijken voor wat er door de vlees- en zuivelindustrie wordt veroorzaakt: er is meer.
Ik krijg namelijk ook vaak te horen dat ik als vegan te weinig eiwitten binnen zou krijgen. Ik ben geen complotdenker, maar neem maar van mij aan dat deze overtuigingen zijn ontstaan door jarenlange indoctrinatie vanuit de vlees- en zuivelindustrie (‘Melk: de witte motor’, ‘Echte mannen eten vlees’ en dat soort ongein). Het tegendeel is namelijk waar. Plantaardige voeding bárst van de proteïnen. Hoe, wat en waarom? Dat is teveel om in dit artikel over uit te wijden. Ander keertje, beloofd. 😉
Bovendien: wist jij dat er voor de productie van honderd gram eiwit uit rundvlees maar liefst tot tweehonderd vierkante meter (!) landbouwgrond nog is? Voor eenzelfde hoeveelheid eiwit direct uit soja vijf vierkante meter? Wat ik overigens ook nog veel vind. Afijn, het grootste deel van de Braziliaanse sojaproductie wordt in het eigen land gebruikt als veevoer. Vervolgens komt het in de vorm van bijvoorbeeld een biefstuk Nederland binnen (Animals, 2017).
Kijk ook eens even naar onderstaand plaatje om te begrijpen hoeveel vierkante meter landbouwgrond er nodig is om honderd gram eiwit uit soja te halen. En vergelijk dat even met alle dieren die ook in het rijtje staan. Concludeer zelf maar (Poore en Nemecek, 2018).
Duurzame soja
En dan nu de grap van het jaar. De problemen die de veeteelt met zich meebrengt zijn zo klaar als een klontje. Maar gelukkig bestaan er allerlei slimme mensen die daar wat aan gaan doen.. Toch?
Welnee joh. Waarom zou je? In plaats van te focussen op het verminderen van onze populatie én op het afschaffen van veeteelt, wordt er een freaking ROUND TABLE in het leven geroepen: Round Table on Responsible Soy Association (RTRS). Wat dit inhoudt? Dat wij heel schijnheilig de sojaketen gaan zitten ‘verduurzamen’.
Anders gezegd: we omzeilen het echte probleem. Zodat we lekker ongegeneerd door kunnen gaan met de wereld volgooien met dieren die geen enkele kwaliteit van leven hebben. Zodat we ‘echte mannen’ kunnen zijn. Omdat we per se een gehaktbal willen eten, een kipspies op de barbecue willen leggen, een ei bij het ontbijt noodzakelijk vinden en een glas koeienmelk willen drinken.
Dat de wereld hier zo langzamerhand hélemaal van naar de getver gaat (opwarming van de aarde, pandemieën, dierenleed, welvaartziekten – om maar wat voorbeelden te noemen) én dat we aan onze toekomstige generaties een onleefbare planeet achterlaten, lijkt ons geen ene reet uit te maken (RTRS, 2020).
Snap jij het nog? Schiet mij maar lek..
Dus: ben jij van plan om binnenkort weer eens een vegannetje aan te vallen met lukrake missers over soja, ontbossing en andere milieuproblemen? Bespaar jezelf alsjeblieft de afgang.
Je kunt wel denken dat je ‘voor het milieu’ goed bezig bent omdat je minder autorijdt dan voorheen, minder vliegt, altijd tweedehands kleding koopt of een zonnepaneel op je dak hebt geplaatst. Maar als jij stug door blijft gaan met het eten en drinken van vlees en zuivel, dan kun je net zo goed niets doen. Dan ben je namelijk de hypocrisie zelve. Veruit de grootste impact op het klimaat kun jij als individu bereiken door compleet plantaardig te gaan eten.
Doe je met me mee?
Bronvermelding
Algemeen Dagblad, 2021. Ontbossing Amazone hoogste in 15 jaar, regering-Bolsonaro hield cijfers achter. https://www.ad.nl/buitenland/ontbossing-amazone-hoogste-in-15-jaar-regering-bolsonaro-hield-cijfers-achter~af1038a8/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
Animals, 2017. Zijn sojaburgers nou goed of slecht voor de Amazone? https://www.nu.nl/klimaat/5983939/zijn-sojaburgers-nou-goed-of-slecht-voor-de-amazone.html
Efeca, 2020. UK Roundtable on Sustainable Soya: Annual progress report 2020. https://www.efeca.com/wp-content/uploads/2020/10/UK-RT-on-Sustainable-Soya-APR-19_20-final.pdf
Cassidy & West, 2013. Redefining agricultural yields: from tonnes to people nourished per hectare. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/8/3/034015/pdf
Cornell University, 1997. US could feed 800 million people. https://news.cornell.edu/stories/1997/08/us-could-feed-800-million-people-grain-livestock-eat
Hoekstra & University of Twente, 2012. The hidden water resource use behind meat and dairy. https://waterfootprint.org/media/downloads/Hoekstra-2012-Water-Meat-Dairy.pdf
Milieu Centraal, 2020. De impact van een plantaardig voedingspatroon. https://www.natuurenmilieu.nl/themas/kenniscentrum/de-impact-van-een-plantaardig-voedingspatroon/
Noble Research Institute, 2011. The Efficiency of Beef Production. https://www.noble.org/news/publications/ag-news-and-views/2011/february/the-efficiency-of-beef-production/
Nudge.nl, 2015. De impact van een plantaardig voedingspatroon. https://www.natuurenmilieu.nl/themas/kenniscentrum/de-impact-van-een-plantaardig-voedingspatroon/
Poore & Nemecek, 2018. Land use per 100 gram of protein. https://www.ourworldindata.org-environmental-impacts-of-food
RIVM, 2020. Milieubelasting voedingsmiddelen; levenscyclus. https://statline.rivm.nl/#/RIVM/nl/dataset/50060NED/table?ts=1599486000271
RTRS, 2010. RTRS Standard for Responsible Soy Production. Roundtable on Sustainable Soy Association, Buenos Aires, Argentina.
Smil & Enzyme and Microbial Technology, 2012. Worldwide transformation of diets, burdens of meat production and opportunities for novel food proteins. https://tier-im-fokus.ch/wp-content/uploads/2009/10/smilo2.pdf
University of Oxford, 2020. The world’s soy: is it used for Food, Fuel or Animal Feed? https://www.ourworldindata.org
WUR, 2019. Zes vragen over de oorzaken en gevolgen van branden in de Amazone. https://www.wur.nl/nl/onderzoek-resultaten/onderzoeksinstituten/environmental-research/show-wenr/zes-vragen-over-de-oorzaken-en-gevolgen-van-branden-in-de-amazone.htm
