Door Marianne van der Kooy
Als expat wife ben je dan misschien nergens in loondienst, je hebt wel degelijk te maken met de struggles van alledag. Vorige week had ik het al over het regelmatig terugkerende doktersbezoek, vandaag pakken we het onderwerp aan waarin wij expatvrouwen normaal gesproken zeer bedreven zijn: shoppen! Onze grote hobby gaat in Ivoorkust echter ietsiepietsie moeizamer dan in het praktische Holland. Hier is het namelijk niet even een winkeltje in, pinpas erdoor, winkeltje uit, ijsje hier, wijntje daar. Was het maar zo’n feest! Eigenlijk is shoppen in Abidjan een dagtaak op zich. Ik zou er pagina’s vol aan kunnen wijden, maar zal me voor jullie bestwil beperken tot de hiccups die we tegenkomen tijdens het dagelijkse rondje supermarkt.
In Nederland kon je me bijna niet blijer maken: vanuit het werk even een korte pitstop bij de Appie om de laatste benodigdheden voor het avondeten te kopen. Gauw een mandje volgooien met spullen die we tijdens de grote wekelijkse shopronde vergeten waren, zoef zoef door de ruim opgezette paden, Mach tien langs de aanbiedingen om vervolgens in recordtijd af te rekenen bij een allervriendelijkste kassamedewerker. Geweldig! Ging alles in het leven maar zo soepel. Maar dan kom je in Ivoorkust en word je even met je gok op de feiten gedrukt.
Overdaad aan personeel
Toen ik in Ivoorkust arriveerde, was ik zeer verheugd dat ik voor mijn dagelijkse boodschappen niet naar de lokale markt hoefde te gaan (want: warm, stank, kippen, ratten), maar dat er gewoon supermarkten waren om in te shoppen. Compleet met breed assortiment en een uitgebreide versafdeling. Heerlijk, vooral omdat ik me voor de komende jaren had ingesteld op dagelijkse kost van cassave, ui en tomaat (voor niet-flexitariërs komt hier nog een vleeselement bij). Dat was al gelijk een meevaller! Mijn eerste ervaring in de supermarché was toevallig ook meteen een hele goeie. Er waren amper mensen in de winkel, alles verliep vlot en op de achtergrond gonsde een tropisch muziekje. Ik bevond me in hogere sferen en keek al uit naar mijn volgende tripje. Maar o, wat kwam ik bedrogen uit bij mijn volgende supermarktuitjes! De voornaamste reden van deze tegenvaller: de grote hoeveelheden personeel. Bérgen medewerkers die voor je voeten lopen, ik overdrijf dit niet. Voor het gevoel ben je aan het hordelopen in de supermarkt met al die obstakels overal.
De parkeerhulp
Het begint meteen al zodra je met je racemonster de parkeerplaats op komt scheuren. Waarom ga je dan ook met de auto, denk jij nu. Nou jongens, wandelen of fietsen in geen optie in Abidjan – als je nog niet levensmoe bent in ieder geval. Met het bakkie naar de buurtsuper dus. En ook daarin ben je je leven vaak niet zeker, maar goed, het is tot nu toe de veiligste vervoersoptie voor zover bij mij bekend. Je rijdt het terrein op en wordt direct misselijk van je eigen rijgedrag, veroorzaakt door het aantal benodigde keren remmen en optrekken. Op het parkeerterrein krioelt het van de ronddwalende mensen, en dan bedoel ik vooral de parkeer-‘hulpen’. Deze mensen doen hun uiterste best om het verkeer op de parking te stroomlijnen, wat blijkbaar nog een hele opgave is.
Negen van de tien keer is het verboden om achteruit in te parkeren aangezien men hier namelijk nogal eens wat aantikt tijdens het chauffeuren. Je moet je auto dus vooruit insteken, of de situatie het nou toelaat of niet. Meestal niet. Gevolg: gekloot met parkeren en onnodig oponthoud voor de wachtenden achter je. De parkeerhulp heeft er daarbij vaak een handje van om lekker in de weg te lopen in plaats van te helpen, dus terwijl jij je letterlijk en figuurlijk in allerlei bochten wringt om je auto vooruit in het vak te zetten, moet je tegelijkertijd uit alle macht opletten dat je het gozertje niet per ongelijk overhoop rijdt. En staat je auto uiteindelijk, dan moet je hem nóg een keertje opnieuw insteken, want je wielen staan semi-haaks op de weg en daar houden ze niet van in Abidjan.
Hordelopen
Afijn, je autootje staat in het vak, wieltjes keurig naar voren gericht: shoppen met die banana! Maar voordat je de winkel binnenloopt moet je nog wel even een volgende horde passeren: de beveiliging. En dat is niet zomaar een mannetje bij een detectiepoortje. Het is een mannetje met een groot geweertje. En vaak met een heel boos gezichtje. Of je even je tas wilt openmaken en al je andere eigendommen in de locker wilt deponeren. Zeg jij nu maar eens nee. Braaf volg je de instructies op en verdwijnt daarna zo snel mogelijk uit het blikveld van deze meneer.
Het spektakel kan nu echt beginnen, want zodra je ongeschonden langs de beveiliging bent gekomen en de winkel in schuifelt, krijg je te maken met het eerder genoemde personeelsoverschot.
Het krioelt in de supermarkten werkelijk van de winkelhulpen. Kijk, groente-afweegpersoneel en werknemers bij de slagerij en visafdeling: die snap ik allemaal nog. Maar wáárom kun je geen gangpad inslaan zonder dat er minimaal drie promotiemedewerkers staan te flyeren voor producten variërend van boter tot aan kinderkleding? Het liefst staan ze ook nog op de hóék van de gangpaden, waardoor je uitermate wordt belemmerd in het aansnijden van de korte bocht richting de wijnafdeling. Je grootste focus op dit moment is om om alle medewerkers heen te slalommen met je karretje zodat je niemand raakt. Zelf geven ze daarbij geen meter mee. Je doet je best om het er zo goed mogelijk vanaf te brengen, even slikken en weer doorgaan, even woelen en gewoon weer opstaan, waarom nou jij, wat zorgt voor lichte frustratie en een deuk in je energie. Maar met een lange adem kom je er uiteindelijk wel.
Wanneer je de gewenste producten in je karretje hebt weten te krijgen (onmogelijk, aangezien er altijd wel een product uitverkocht is, maar dat terzijde), ga je richting kassa. Even schudden aan de cassière, want net als bij de dokterspost bevindt ook het kassapersoneel in supermarkten zich meestal in dromenland, maar daarna kun je gewoon beginnen met het uitladen van je winkelwagen.
Proppers
Terwijl de kassamedewerker ontwaakt, zijn er gemiddeld vijf man op je afgestormd om je te helpen met het inpakken van je tas. Proppers noem ik ze altijd. Over het algemeen zijn deze mensen werkloos, en elke ochtend mag een x-aantal van hen komen opdraven om die dag te werken in de supermarkt. Hun salaris bestaat uitsluitend uit de fooien die het winkelend volk aan ze geeft. Logischerwijs zijn deze proppers, in tegenstelling tot de slapende loonslaven, uiterst gemotiveerd om je shoptripje tot een ultieme klantervaring te maken. Want hoe blijer de klant, hoe hoger de fooi – is de aloude gedachte. Vind je de toenadering en werkwijze van deze mensen in het begin nog wat overweldigend en soms een tikje irritant (mede door het feit dat het inpakproces vaak niet al te handig wordt uitgevoerd), al gauw besef je dat deze mensen in ieder geval wel willen werken voor hun knaken. En dan ben jij niet te beroerd daarvoor te betalen.
Terwijl de proppers je tas inpakken, probeer jij je boodschappen af te rekenen. En daar komen we weer bij een volgende hindernis: hoe dat te doen? Er is namelijk altijd sprake van óf geen wisselgeld óf een niet-werkend pinautomaat.
In het geval van geen wisselgeld wordt er aangeboden een rolletje snoep aan je aankopen toe te voegen, waardoor men op een rond subtotaal uitkomt en het wisselgeld-issue zich ‘vanzelf’ oplost. Klinkt makkelijk. Heb je te maken met het pinautomaatprobleem, dan gaat je cassière al sloffend op haar slippers op zoek bij haar collega’s naar een apparaat dat wél werkt. Uiteraard gevolgd door een praatje pot bij haar matties, dat snap jij. Maar daarna kun je je pas gewoon lekker door het apparaat heen swipen. Dat willen zeggen: áls het pin-netwerk het doet, want ook dat is geen vanzelfsprekendheid in Ivory. Enfin, je pintransactie is nog niet voltooid of de overenthousiaste propper gaat er al vandoor met jouw boodschappen. Gauw pak je je spullen bij elkaar en ren je naar hem toe, om er vervolgens als een lulletje rozenwater achteraan te hobbelen en de weg naar je auto te wijzen.
De uittocht
Nu rest alleen nog het uitrijden van je auto. Appeltje eitje, normally. Ware het niet dat jij je auto vooruit hebt ingestoken, wieltjes recht, en hem er nu weer uit moet zien te krijgen terwijl er een constante stroom van mensen onder je auto probeert te komen – inclusief (daar is ‘ie weer!) de parkeerhulp. Een hoop getoeter en een aantal nieuwe deuken later, is dan eindelijk de laatste horde in zicht: de slagboom bij de uitgang van het terrein. Handmatig wordt deze opgetild door een daarvoor bestemd mannetje. Snel doe je een schietgebedje dat hij de hefboom niet uit zijn handen laat flikkeren terwijl jij eronderdoor rijdt, want het ziet er erg wankel uit allemaal. Maar gelukkig is daar dan het verlossende moment: je verlaat het erf, de uittocht is geslaagd en je kunt je gewoon weer aansluiten in de file om de hoek. Pfoeh, wat een opluchting!
Zoals al eerder gezegd: dit soort kleinigheidjes zijn niets vergeleken met de omstandigheden waarmee het gros van de Ivorianen dagelijks te maken heeft. Neem deze klaagzangen daarom niet al te serieus en lach er gewoon om. Blijft het geval dat bij een dagelijks terugkerend ritueel zoals het boodschappen doen, deze obstakels op den duur vrij vervelend worden. Waarom doen we het onszelf dan nog aan en veranderen we onze daily shopping trip niet naar slechts een wekelijks supermarktbezoek? Met een beetje planning is dat wellicht nog enigszins te doen. Maar sommige producten kun je beter niet in de koelkast bewaren en zijn buiten de koelkast binnen twee dagen bedorven. Die moet je dus op regelmatige basis kopen. Daarbij vergeet een chaoot als ik altijd wel iets, waardoor ik de volgende dag wel terug moet wil ik mijn kind ’s avonds niet zonder luier in zijn bed hoeven te leggen. Daarom adviseer ik je om van elk winkelbezoek een hele happening te maken. Plan er gewoon een volle middag voor in. Alle tijd, geen haast, gewoon genieten van het moment. Pak je die ijsco en dat wijntje ook meteen mee, ha! Ik wens je alvast veel geluk met deze verlichting in je leven.
Wat een adviezen weer hier op Tropics Writer! Heb jij er ook zo van genoten? Klik dan op onderstaand hartje en je maakt mijn dag. Dankjewel hè!
